Vandaag kreeg Piet Oudolf de Sikkens Prize overhandigd, een gerenommeerde kunstprijs voor een persoon of organisatie als beloning voor uitzonderlijke prestaties op het gebied van kleur. Dit kan, zo licht het bestuur toe, ook ‘overdrachtelijk worden geïnterpreteerd’. Eerdere winnaars waren dan ook niet alleen schilder Theo van Doesburg, landschapsarchitect Adriaan Geuze, grafisch ontwerper Jaap Drupsteen, de hippies, de HEMA en de stadsreinigingsdienst van Parijs, maar bijvoorbeeld ook musicus Reinbert de Leeuw en schrijver Seamus Heaney – ‘bien étonnés de se trouver ensemble’ zullen we maar zeggen. De laatste keer dat de prijs werd uitgereikt was in 2017, aan industrieel ontwerper Hella Jongerius.
Hoog tijd dus dat iemand hem weer eens kreeg en Oudolf was de gelukkige. Mooi, die erkenning (al heeft hij daarover bepaald niet te klagen) maar toch vind ik het wat ironisch. Oudolf zelf namelijk is de eerste om de rol van kleur in zijn werk en het belang ervan in beplantingsplannen in het algemeen te relativeren:
Omdat kleur voornamelijk met bloemen te maken heeft en bloemen een relatief kort leven hebben is het veel verstandiger om structuur als de belangrijkste eigenschap van sierplanten te zien, in welk klimaat dan ook. Kleur kan het beste worden gezien als een extraatje, de slagroom op de taart, een cadeautje van de zomer.
Piet Oudolf & Noel Kingsbury – Plannen en planten, een nieuw perspectief (Terra Lannoo, 2013/2017)
Ook in het filmpje ter ere van 60 jaar Sikkens Prize (vanaf 7:55) steekt hij zijn mening niet onder de spreekwoordelijke (tuin)stoelen en banken:
Kleur in de tuin is natuurlijk heel belangrijk. Maar voor mij is natuurlijk belangrijk dat als je de kleur weghaalt dat er dan nog iets over is. Dat is natuurlijk structuur en textuur en vorm. En dan zeg ik: vorm komt bij mij eerst en dan de kleur.
Wat mij betreft heeft Oudolf absoluut een punt. Het is makkelijk ‘scoren’ met kleur. Kleur is expressief, springt (letterlijk!) in het oog, is makkelijk toegankelijk en zet meteen een bepaalde sfeer neer. Andere visuele aspecten als structuur, textuur, vorm en ritme vragen om een meer zorgvuldige blik, geduld en aandacht. Je onderdompelen in een tuin van Oudolf betekent je openstellen voor die ervaring – voorbij de kleur, als het ware.
En toch. Als ik kijk naar de Vlinderhof, de Oudolftuin die ik goed ken, levert kleur het hele jaar door een onmiskenbare bijdrage aan de algehele ervaring van schoonheid. En dat is heus geen toeval, geen gelukkige greep, dat Oudolf planten had geselecteerd op vorm en structuur en er daarna achter kwam dat ze ook een mooie bloemkleur en zelfs een aantrekkelijke herstkleur hadden. Het is een totaalpakket, en het is het vakmanschap en kunstenaarschap van Oudolf dat hij al die aspecten (structuur, textuur, vorm, ritme… én kleur) samenbrengt in zijn ontwerpen.
De jury van de Sikkens Prize benadrukt Oudolfs bijdrage aan de ‘kleurbeleving‘ van parken en tuinen over de hele wereld:
In de tuinen van Oudolf wordt voor iedereen zichtbaar dat kleuren door licht vorm krijgen en werkelijk tot leven komen.
(…) Oudolf laat zien dat verkleurde planten, bruintinten en andere aardse tonen even interessant zijn als heldere, felle kleuren. Net als Rembrandts Nachtwacht blinken de tuinen van Oudolf uit in een herfstkleurig palet. Juist uit de gedempte kleuren komt het licht naar voren.
Over de hele wereld – van de Gardens of Remembrance en High Line in New York tot het Londense Camden High Line Park en restaurant Noma in Kopenhagen – toverde Oudolf onopvallende stukken grond om tot plaatsen van ontspanning, inspiratie en ontmoeting.
Een prachtige omschrijving, vind ik. Want hoe mooi is het dat zoveel mensen op zoveel plekken dankzij Oudolfs werk kennismaken met een andere manier van kijken naar en beleven van de schoonheid van planten en tuinen, op allerlei niveaus. En dat is zeker een prijs waard.
Sympathiek: Oudolf schenkt het prijzengeld (€ 25.000) aan het Piet Oudolf Groen in de Buurt Fonds, dat mensen helpt hun eigen vergroeningsprojecten te realiseren.
Lees meer over Oudolfs verhouding met kleur in mijn eerdere blogs Rembrandtiaans kant en Bruin is ook een kleur. Voor al mijn Oudolfblogs bij elkaar klik je hier.
Tegelijk met Oudolf werd met terugwerkende kracht de Sikkens Prize 2020 uitgereikt aan planetoloog Carolyn Porco, voor het kleurrijk in beeld brengen van het heelal.
Regelmatig nieuwe verhalen over kleur, tuinen en planten in je mailbox?
