Misschien heb je hem al voorbij zien komen, bijvoorbeeld op LinkedIn: de advertentie van een zeer bekend Nederlands telecombedrijf. Het is een (letterlijk) flitsend filmpje met veel fel grasgroen met als tagline ‘Groen is geen kleur‘. En tja, daar sloeg ik natuurlijk op aan. Want groen is wél een kleur. Dûh.
Natuurlijk snap ik wat KPN, want dat is het bedrijf waar we het hier over hebben, hier doet. Met deze prikkelende zin vraagt het aandacht voor zijn wervingscampagne voor nieuw personeel. De boodschap: groen is niet zomaar een kleur maar een mentaliteit. Die mentaliteit gaat niet over groen in de zin van duurzaam (zie daarvoor mijn blog Gi-ga-groen) maar over de drive, de klantgerichtheid en het sociale gevoel die medewerkers binnen het bedrijf ervaren, blijkens onderzoek. En grasgroen is nou eenmaal de kleur die bij KPN hoort. Sterker nog, in een achtergrondartikel over de campagne zegt de verantwoordelijk manager:
Als er één bedrijf is in Nederland dat de kleur groen mag claimen, dan is dat denk ik wel KPN (…) Ons logo is groen, en het past van oudsher bij KPN; onze telefooncellen waren vroeger al groen.
Van die uitspraak vind ik natuurlijk óók iets. Een kleur claimen, tsssk. Kleuren zijn van iedereen en tegelijkertijd van niemand.
Maar goed, er spelen hier grote commerciële belangen dus kunnen bedrijven juridisch laten vastleggen dat een bepaalde kleur of kleurencombinatie gekoppeld is aan hun merk; kleur is een belangrijk onderdeel van hun brand identity. Merkkleuren als Ferrarirood en Tiffanyblauw zijn zelfs iconisch geworden. In een conflict met het Belgische Mobistar (ook een aanbieder van mobiele telefonie) heeft KPN in 2005 geprobeerd om ‘zijn‘ groen juridisch te claimen maar dat is niet gelukt. Misschien zit dat ze nog dwars? (Overigens heeft het probleem zich in 2016 vanzelf opgelost want toen is Mobistar als merk opgegaan in Orange, met dito merkkleur.)
Soortgelijke kwesties spelen ook in de kunsten. Heel bekend is bijvoorbeeld ‘International Klein Blue (IKB)‘, een bepaalde tint ultramarijn (diepblauw). Kunstenaar Yves Klein (1928-1962) zag hierin de oneindigheid van de lucht en maakte vanaf een bepaald moment in zijn loopbaan alleen nog maar monochromen (kunstwerken in één kleur) in precies die tint. Samen met een verfmaker ontwikkelde hij een manier om de verf bij het drogen een soort van donzig effect te geven. Zijn werken in IKB (in eerste instantie alleen schilderijen, later onder andere ook beelden) kregen hierdoor een heel speciaal soort diepte.
Foto m-louis .® from Osaka, Japan, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons
Een ander goed verhaal gaat over ‘Vantablack‘, bij de introductie in 2014 ‘het zwartste zwart ooit‘. Ook hier gaat het feitelijk niet om een kleur maar om een pigment, gemaakt van een stofje dat 99,965% van het licht dat erop valt absorbeert. Alles wat je bedekt met Vantablack lijkt te verdwijnen, alsof het een peilloos diep zwart gat is. (Dat me trouwens doet denken aan het draagbare gat uit het vergeten jaren ‘80 pareltje Who framed Roger Rabbit?)
Rechts een action figure van Roger Rabbit met een draagbaar gat, foto Wikipedia via Pinterest
Vantablack is ontwikkeld voor toepassingen in onder andere de ruimtevaart. Echter al snel ging de beroemde kunstenaar Anish Kapoor ermee experimenteren. Later sloot hij met de producent een contract af; niemand anders behalve hij mocht iets met Vantablack doen. Dit monopolie stuitte natuurlijk op weerstand vanuit de kunstwereld. Collega-kunstenaar Stuart Semple kwam bijvoorbeeld met het ‘pinkest pink‘ (het meest roze roze). Dat stelde hij beschikbaar aan iedereen behálve Anish Kapoor, die hij een ‘colour hoarder‘ noemt – iets waarvan je Ferrari, Tiffany, KPN en Yves Klein misschien ook wel zou kunnen betichten.
Als je het hebt over het eigenaarschap van kleuren van tuinplanten kom je hier in de EU terecht bij het kwekersrecht. Als een kweker een nieuw plantenras heeft ontwikkeld kan hij bij de Raad voor Plantenrassen een aanvraag doen voor het intellectuele eigendom. De Raad checkt via een uitgebreide procedure onder andere of het ras onderscheidbaar is (ofwel écht anders dan wat er al is) en stabiel (bij vermeerdering blijven de unieke kenmerken behouden). Als dat het geval is, wordt vastgelegd dat de kweker de eigenaar is. Alleen hij mag dan zaden en stekken van die plant vermeerderen en verkopen.
Kleur kan een van de unieke kenmerken zijn die een nieuwe plant onderscheidbaar maken. In mijn eerdere blog Paarse zonnebloemen schreef ik bijvoorbeeld over Rosa ‘Applause‘, die wordt gepromoot als ‘de blauwste roos ooit‘. Mijn blog Zo goed als zwart gaat over tulpen en andere bloemen waarvan de kwekers claimen dat ze het allerzwartst zijn. Een Belgisch bureau gespecialiseerd in de veredeling van bolchrysanten meldt trots dat het niet alleen de kleur van de bloemknop en de stengel nauwkeurig vastlegt met hulp van de RHS-kleurenwaaier, maar ook de kleur boven- én onderaan de bloemblaadjes van net geopende én van oudere bloemen.
Natuurlijk wens ik KPN veel succes met de zoektocht naar goed personeel; het zal niet meevallen in deze arbeidsmarkt dus ik snap dat ze hier zo sterk op inzetten. Maar mag de slogan volgende keer wat aardiger over groen (immers ook hun eigen kleur vinden ze), en ook minder bezitterig?
De wetenschap heeft niet stilgestaan na de introductie van Vantablack. Zo introduceerde het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in 2019 een zwart dat nog 10 keer zwarter is dan andere ultrazwarte pigmenten. Stuart Semple verkoopt Black 3.0, ‘s werelds zwartste acrylverf.
Er wordt ook geëxperimenteerd met de allerwitste witte verf. Die moet helpen om klimaatopwarming tegen te gaan.
Geïnspireerd door een studiereis naar zijn geboorteland India in 1979 werkt Anish Kapoor sinds begin jaren ‘80 met pure pigmenten. Part of the Red uit 1981 is in het bezit van (en de afgelopen jaren ook te zien bij) het Kröller-Müller Museum. Qua kleur is het natuurlijk niet vergelijkbaar met Vantablack maar ook dit kunstwerk vind ik een hele sensatie.
Regelmatig nieuwe verhalen over kleur, tuinen en planten in je mailbox?
